Een humanistische Europeaan van de toenmalige toekomst — Fritz J. Raddatz over Harry Graf Kessler, op NDR Kultur

Radio-uitzending
Zondag 18 mei, 's avonds tussen 20:00 uur en 21:55 uur zal de Duitstalige radiozender NDR Kultur, in het programma Sonntagsstudio een feature en een gesprek uitzenden over een van de meest kleurrijke figuren van het culturele leven in het Duitsland van het fin de siècle: Harry Graf Kessler (1868-1937). Het betreft een opname die door de Bayerische Rundfunk is gerealiseerd, waarin niet alleen de protagonist met de inmiddels klassieke feature — van Ulrike Voswinckel — wordt voorgesteld, maar tevens een gesprek wordt uitgezonden met de literatuurwetenschapper, die in het gebied waar de taal der dichters en denkers hier en daar — zij het midden tussen alle politiek en maatschappelijk bedenkelijke en verdachte woelingen — toch nog, al is dat ook te weinig, wordt begrepen: Fritz J. Raddatz, een pennenvoerder [1] die in tal van onderdelen van het literatuurbedrijf der oosterburen zijn onuitwisbare sporen, in woord en geschrift, als redacteur en commentator, heeft nagelaten.

Leven in extremen
In zijn commentaar schetst Raddatz een beeld van het rusteloze leven van Harry Kessler, die als chroniqueur van het fin de siècle een niet te onderschatten rol heeft gespeeld, niet alleen doordat hij het vele wat hem voor ogen en ter ore kwam te documenteren — in onder meer 15.000 dagboekbladen — maar tevens door actief deel te nemen in het culturele leven van anno dazumal, zonder daarbij tal van maatschappelijke randverschijnselen uit het oog te verliezen. En niet op de laatste plaats door zich in tal van stromingen te engageren, die elkaar — al dan niet schijnbaar — tegenspraken.
Voor de eeuwwisseling kruiste de graaf de degens met Hugo von Hofmannsthal (1874-1929) over Der Rosenkavalier, en daarmee toonde hij één van zijn vele talenten. Over vrijwel alle cultuuruitingen had hij een opvatting en hij schroomde evenmin die te ventileren, maar hij deinsde er evenmin voor terug om als mecenas op te treden waar hij dat nodig achtte. Enerzijds liet hij, eenmaal gesetteld in Berlijn, zijn huis door Henry van de Velde inrichten en toonde zich daarmee een estheet pur sang, anderzijds nam hij als garde-ritmeester deel aan de Eerste Wereldoorlog.

Kosmopoliet
Kessler, die in 1868 werd geboren, slaagde er door zijn vele interesses en zijn kosmoplitische instelling, gekoppeld aan een zeer gepronceerd engegement, er vrij gemakkelijk in om over de landsgrenzen heen contacten aan te knopen met mensen die in de meest uiteenlopende takken van kunst en wetenschappen, politiek en maatschappij werkzaam of invloedrijk waren, en die tevens veelal lijnrecht tegen de dagelijkse ontwikkelingen wensten in te gaan.
In de dagboeken, die de jonge graaf van af zijn twaalfde jaar heeft bijgehouden, staan de sociale woelingen en de daaraan gekoppelde uitingen in vrijwel alle kunstvormen, haarfijn beschreven, en dat gaat door tot in de tijd dat hij vanuit Duitsland moest emigreren. Alles wat hij heeft gesignaleerd, is in die vijftienduizend bladzijden terug te vinden, van de talrijke ontmoetingen tot en met de zeer persoonlijke ideeën die hij er op nahield.

__________
Friedrich Rothe: Harry Graf Kessler — BIOGRAPHIE. 352 pag., gebonden met stofomslag en voorzien van diverse z/w illustraties; Siedler Verlag, München 2008; ISBN978-3-88680-824-3.
____________
Afbeeldingen
1. Voorzijde van het stofomslag van Friedrich Rothe's biografie over Harry Graf Kessler.